25.6 bin aile hekiminden 2 bin 609'u uzman hekim
Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) çatısı altında ilk kez kurulan SAHU Çalışma Grubu ilk raporunu yayınladı. Raporda öne çıkan tablolar düzeltilmediği takdirde aile hekimliği ve aile sağlığı merkezleri yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Aile Sağlığı Merkezlerinde uzman sayısını artırmayı amaçlayan Sözleşmeli Aile Hekimliği Uzmanlık Eğitiminin (SAHU) olumlu sonuç vermemesi
20 Şubat 2024 - 13:02
Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF)’in kurduğu SAHU (Sözleşmeli Aile Hekimliği Uzmanlık Eğitimi) Çalışma Grubu ilk raporunu yayınladı. Rapora göre Aile Hekimliği uzman sayısı artmıyor. SAHU uygulaması ülkemizdeki Aile Sağlığı Merkezlerinde uzman aile hekimi sayısını artırmak için başlatıldı. 10 yıl geçmesine rağmen, 2021 bakanlık verilerine göre 25 bin 611 aile hekiminin 2 bin 609’u yani yüzde 10,1’i uzman hekim. AHEF’in SAHU raporuna göre SAHU asistanlarının gelirleri yüzde 30 ile yüzde 50 arasında düşüyor ve aile hekimliği uzman sayısı azalıyor. Genç hekimler mevcut yaşam koşullarında ne rotasyon süresinin uzunluğuna ne de düşük gelire direnebiliyor.
AHEF’in SAHU Çalışma Grubu Raporu’na göre; SAHU asistanları TUS’a girerek sıralamada başarılı olup asistan oluyor. Ancak TUS’u kazanan diğer tüm branşların geliri artarken Aile Hekimlerinin gelirleri, özellikle de rotasyonlarda, yüzde 50'ye yakın düşüş yaşıyor.
AHEF Başkanı Dr. Türkü Yağmur Nehir, “SAHU asistanları 6 yıllık eğitimin 18 ayını farklı branşlarda rotasyonda geçiriyor. Rotasyon boyunca gelirleri altı kalemde, maaşa esas ödemenin yüzde 30'u, teşviğin tamamı, mobil hizmet ödemesinin tamamı, sosyo-ekonomik gelişmişlik tazminatının yüzde 50'si kesiliyor. Pozitif performans yapamadıklarından tarama takip katsayısı düştüğü için gelirleri düşüyor. Üzerine kayıtlı nüfus sayıları düştüğü için gelirleri düşüyor. Mevcut ekonomik şartlarda Aile Hekimlerinin ayakta kalabilmeleri çok zorlaştı. Dolayısıyla sayıları da gün geçtikçe azalıyor” dedi.
Dr. Türkü Yağmur Nehir’in saydığı nedenlerle, Aile Sağlık Merkezi’ne adım atan Aile Hekiminin toplam gelirleri rotasyonda yüzde 30 ila 50 arasında kayıp yaşıyor. Maaşında 30 bin liraya yakın düşüş oluyor. Dr. Nehir, “Tüm bu kesintilerin yanında birlikte çalışıp aynı işi yaptıkları diğer asistanlar hastaneden teşvik alırken SAHU asistanları teşvik alamıyor. Pratisyen hekim TUS’u kazanıp asistan olunca maaşı aynı kalıp taban ödemesi artarken, SAHU asistanlarının aylık geliri en düşük memur maaşından biraz fazla, kamu işçisi maaşının altında kalıyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın ‘asistan hekim gelirlerini pratisyen hekim ile uzman hekim arasında konumlandıracağız’ sözünü hatırlatmak isteriz. Bu sözüne karşı tam tersi durum var” diye konuştu.
Dünyadaki en uzun tıp eğitimi
SAHU Çalışma Grubu raporunda, eğitim süresinin uzunluğuna değinilerek 6 yıllık eğitimin dünyadaki en uzun aile hekimliği uzmanlık eğitimi ve ülkemizdeki tüm branşlarda en uzun uzmanlık eğitimi olduğu belirtiliyor. Beyin cerrahi, plastik cerrahi, genel cerrahi, pediatri gibi branşlardan daha uzun olduğuna dikkat çekiliyor. Dr. Nehir, “ülkemizde AHU asistanlık eğitimi 3 yıl iken SAHU asistanlarının eğitimi 6 yıl. Sistem ilk kurulduğunda AHU asistanlık eğitimi ayda 16 saat SAHU 8 saat olduğu için 3 yılın 2 katı 6 yıl, teorik eğitimleri eşit olsun diye düşünülmüş. 18 aylık rotasyonda AHU ve SAHU asistanlarının eşit teorik derse girdikleri kaçırılmış. SAHU’lar 36 ay eğitim almalı ve toplam eğitim süresi 54 ay yani en fazla 4 buçuk yıl olmalı” dedi.
Aile Hekimi sayısı azalıyor, gençler tercih etmiyor ve erkenden istifa ediyor
Sorunlar nedeniyle geçmiş yıllarda SAHU kontenjanlarının önemli kısmının boş kaldığı, 3 yıl (2019-2022) boyu uygulamaya asistan alınmamasına rağmen 2023 Eylül TUS'una 23 bin pratisyen aile hekiminden sadece 712 kişinin (%3) asistanlık için başvurduğu, çok sayıda SAHU asistanının eğitimini yarım bıraktığı belirtiliyor. Gelecek yıllarda kadroların önemli bir kısmının boş kalacağı öngörülüyor.
Dr. Nehir, “SAHU uygulaması ASM'lerde uzman aile hekimi sayısını artırmak için başlatıldı ama 10 yıl geçmesine rağmen 2021 bakanlık verilerine göre mevcuttaki 25 bin 611 aile hekiminin sadece 2 bin 609’u yani yüzde 10,1’i uzman hekim. Aile hekimliği uzmanlarının çözülmeyen problemleri ve SAHU asistan eğitimi problemleri nedeniyle artan kadroya rağmen bakanlık hedefine orta vadede ulaşılamayacak gibi görünüyor. Rakamlar bakanlığın daha nitelikli birinci basamak sağlık hizmeti için hedeflenen aile hekimliği uzmanı sayısını artırmaktan vaz mı geçti sorusunu akıllara getiriyor” dedi.
Raporda, 2014 yılında başlanan SAHU asistanlığı eğitiminde geçen on yılda bir kere dahi iyileştirme ve değişiklik yapılmamış olması, eğitim aldığı için maaşları kesilen tek meslek grubu olmaları, dünyadaki en uzun Aile hekimliği uzmanlık eğitimi olması, ülkemizdeki en uzun asistanlık eğitimi olması ve 22 sayfalık raporda yer verilen diğer nedenlerle sağlık bakanlığının “aile hekimliği uzmanı sayısını artırma” hedefinin çok gerisinde kaldığıbelirtiliyor ve yetkililerden çözümler beklendiği vurgulanıyor.
AHEF’in SAHU Çalışma Grubu Raporu’na göre; SAHU asistanları TUS’a girerek sıralamada başarılı olup asistan oluyor. Ancak TUS’u kazanan diğer tüm branşların geliri artarken Aile Hekimlerinin gelirleri, özellikle de rotasyonlarda, yüzde 50'ye yakın düşüş yaşıyor.
AHEF Başkanı Dr. Türkü Yağmur Nehir, “SAHU asistanları 6 yıllık eğitimin 18 ayını farklı branşlarda rotasyonda geçiriyor. Rotasyon boyunca gelirleri altı kalemde, maaşa esas ödemenin yüzde 30'u, teşviğin tamamı, mobil hizmet ödemesinin tamamı, sosyo-ekonomik gelişmişlik tazminatının yüzde 50'si kesiliyor. Pozitif performans yapamadıklarından tarama takip katsayısı düştüğü için gelirleri düşüyor. Üzerine kayıtlı nüfus sayıları düştüğü için gelirleri düşüyor. Mevcut ekonomik şartlarda Aile Hekimlerinin ayakta kalabilmeleri çok zorlaştı. Dolayısıyla sayıları da gün geçtikçe azalıyor” dedi.
Dr. Türkü Yağmur Nehir’in saydığı nedenlerle, Aile Sağlık Merkezi’ne adım atan Aile Hekiminin toplam gelirleri rotasyonda yüzde 30 ila 50 arasında kayıp yaşıyor. Maaşında 30 bin liraya yakın düşüş oluyor. Dr. Nehir, “Tüm bu kesintilerin yanında birlikte çalışıp aynı işi yaptıkları diğer asistanlar hastaneden teşvik alırken SAHU asistanları teşvik alamıyor. Pratisyen hekim TUS’u kazanıp asistan olunca maaşı aynı kalıp taban ödemesi artarken, SAHU asistanlarının aylık geliri en düşük memur maaşından biraz fazla, kamu işçisi maaşının altında kalıyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın ‘asistan hekim gelirlerini pratisyen hekim ile uzman hekim arasında konumlandıracağız’ sözünü hatırlatmak isteriz. Bu sözüne karşı tam tersi durum var” diye konuştu.
Dünyadaki en uzun tıp eğitimi
SAHU Çalışma Grubu raporunda, eğitim süresinin uzunluğuna değinilerek 6 yıllık eğitimin dünyadaki en uzun aile hekimliği uzmanlık eğitimi ve ülkemizdeki tüm branşlarda en uzun uzmanlık eğitimi olduğu belirtiliyor. Beyin cerrahi, plastik cerrahi, genel cerrahi, pediatri gibi branşlardan daha uzun olduğuna dikkat çekiliyor. Dr. Nehir, “ülkemizde AHU asistanlık eğitimi 3 yıl iken SAHU asistanlarının eğitimi 6 yıl. Sistem ilk kurulduğunda AHU asistanlık eğitimi ayda 16 saat SAHU 8 saat olduğu için 3 yılın 2 katı 6 yıl, teorik eğitimleri eşit olsun diye düşünülmüş. 18 aylık rotasyonda AHU ve SAHU asistanlarının eşit teorik derse girdikleri kaçırılmış. SAHU’lar 36 ay eğitim almalı ve toplam eğitim süresi 54 ay yani en fazla 4 buçuk yıl olmalı” dedi.
Aile Hekimi sayısı azalıyor, gençler tercih etmiyor ve erkenden istifa ediyor
Sorunlar nedeniyle geçmiş yıllarda SAHU kontenjanlarının önemli kısmının boş kaldığı, 3 yıl (2019-2022) boyu uygulamaya asistan alınmamasına rağmen 2023 Eylül TUS'una 23 bin pratisyen aile hekiminden sadece 712 kişinin (%3) asistanlık için başvurduğu, çok sayıda SAHU asistanının eğitimini yarım bıraktığı belirtiliyor. Gelecek yıllarda kadroların önemli bir kısmının boş kalacağı öngörülüyor.
Dr. Nehir, “SAHU uygulaması ASM'lerde uzman aile hekimi sayısını artırmak için başlatıldı ama 10 yıl geçmesine rağmen 2021 bakanlık verilerine göre mevcuttaki 25 bin 611 aile hekiminin sadece 2 bin 609’u yani yüzde 10,1’i uzman hekim. Aile hekimliği uzmanlarının çözülmeyen problemleri ve SAHU asistan eğitimi problemleri nedeniyle artan kadroya rağmen bakanlık hedefine orta vadede ulaşılamayacak gibi görünüyor. Rakamlar bakanlığın daha nitelikli birinci basamak sağlık hizmeti için hedeflenen aile hekimliği uzmanı sayısını artırmaktan vaz mı geçti sorusunu akıllara getiriyor” dedi.
Raporda, 2014 yılında başlanan SAHU asistanlığı eğitiminde geçen on yılda bir kere dahi iyileştirme ve değişiklik yapılmamış olması, eğitim aldığı için maaşları kesilen tek meslek grubu olmaları, dünyadaki en uzun Aile hekimliği uzmanlık eğitimi olması, ülkemizdeki en uzun asistanlık eğitimi olması ve 22 sayfalık raporda yer verilen diğer nedenlerle sağlık bakanlığının “aile hekimliği uzmanı sayısını artırma” hedefinin çok gerisinde kaldığıbelirtiliyor ve yetkililerden çözümler beklendiği vurgulanıyor.
YORUMLAR